atmospheric turbulence

انواع توربولانس (بادپشتی ) در هوانوردی ( atmospheric turbulence ) :

در هوانوردی بر اساس داکیومنت های ایکائو ICAO توربولانس‌ها از نظر شدت به چهار دسته بدون توربولانس nil سبک light، متوسط moderate، شدید severe تقسیم می‌گردند و همچنین از نظر نوع و تایپ ( Type ) توربولانس ها ‌به چهار نوع تقسیم بندی می شوند: توربولانس‌های هوای صاف ( CAT)، توربولانس کوهستانی (MWT)، توربولانس اطراف تندر ( TNT) و توربولانس ارتفاع پایین ( LLT) 

1) توربولانس‌های هوای صاف ( Clear Air Turbulence ) : 

توربولانس‌های هوای صاف ( Clear Air Turbulence) معمولا"از 27 هزار پایی به بالا دیده می شوند. و این نوع توربولانس ها؛ مخصوص لایه‌های بالای جو بوده و برای مراقبت پرواز ( ACC) اهمیت فراوان دارد. همچنین این نوع توربولانس ها گاهی با ابرهای سیروس همرانیز دیده می شوند و برای خلبان‌ها غیره منتظره بوده و خطرناک می باشند. ازدلایل ایجاد توربولانس‌ CAT می‌توان به امواج گرانشی، تغییرات سمت و سرعت باد، Jet Stream های بیش از 90 نات و ابرهای سیروس اشاره کرد. 

2) توربولانس امواج کوهستان( Mountain Wave Turbulence) : 

توربولانس امواج کوهستان( Mountain Wave Turbulence) بدلیل وزش باد بیش از 60 نات در اطراف قله‌های کوه‌( حدود 15 تا 17 هزار پای) ایجاد میشوند. گاهی این وزش بادها باعث تشکیل ابرهای عدسی شکل در اطراف قله و همچنین به وجود آمدن EDDY در دامنه کوه می‌گردند که در آن صورت در این مناطق توربولانس برای پروازها خواهیم داشت. 

3) توربولانس اطراف تندر( Turbulence Near Thunderstorm) : 

توربولانس اطراف توفان( Turbulence Near Thunderstorm) در نزدیکی ابرهای CB دیده میشود.در واقع همه اتفاقاتی که نزدیک ابر CB رخ می‌دهد را طوفان یا Thunderstorm گوییم و توربولانس زیر، بالا، و اطراف ابر CB خطرناک ‌ترین نوع توربولانس می‌باشد. 

4) توربولانس ارتفاع پایین ( Low Level Turbulence ) : 

توربولانس ارتفاع پایین ( Low Level Turbulence ) بیشتر برای واحدهای فرودگاهی یعنی واحد تقرب پرواز Approach و واحد برج مراقبت پرواز Tower مهم است و میتواند باعث ایجاد مخابراتی هنگام نشست و برخاست هواپیما برای پرواز ایجاد نماید. در لایه های پایین ابر پدیده های دیگری نیز به شرح زیر دیده می شود: 

پدیده Wind Shear که به صورت تغییرات ناگهانی سرعت و جهت باد بصورت عمودی تعریف می‌شود، در لایه‌های پایین ابر (LLT) دیده میشود و در آستانه باند هنگام نشستن هواپیما می تواند بسیار خطرناک باشد. 

وقتی Wind Shear به زمین (باند) برخورد می‌نماید ایجاد خرد انفجار و کلان انفجار MB می‌نماید. خرد انفجار (MB=MICRO BURST) حداکثر 5 دقیقه عمر دارد و 3 تا 5 کیلومتر را فرا می‌گیرد و: کلان انفجار ( MB=MACRO BURST) بیش از 7 دقیقه عمر دارد و 5 تا 8 کیلومتر را فرا می‌گیرد. 

لازم بذکر است توربولانس بادپشتی هواپیما ( Wake Turbulence ) همراه با Jet Blast یک توربولانس مکانیکی پشت و اطراف هواپیما می باشد که می تواند برای پروازهای بعدی و پرسنل و تجهیزاتی که در فرودگاه مورد استفاده قرار می گیرد مخاطراتی داشته باشد. این نوع توربولانس بر اساس وزن هواپیما که باعث ایجاد توربولانس می شود به سه نوع تقسیم می شود:
1- سبک HEAVY (H) هواپیماهای که وزنشان کمتر از 7000 کیلوگرم است.
2- متوسط MEDIUM (M) هواپیماهای که وزنشان بین 7000 تا 136000 کیلوگرم است.
3-سنگین LIGHT (L)هواپیماهای که وزنشان بیشتر از 136000 می باشد.

برای آگاهی کنترلر مراقبت پرواز از توربولانس سنگین معمولا خلبان هنگام اولین تماس بعد از اعلام کال ساین ( aircraft call sign ) خود بلافاصله کلمه سنگین ( heavy) را بایستی بیان کند و همچنین این مورد در ایتم شماره 9 فلایت پلن نیز درج می گردد. 

منبع : 

1- Doc 4444 Fifteenth Edition — 2007 Air Traffic Management 

2- Doc 7192-AN/857 Part E-3 AERONAUTICAL INFORMATION SERVICES PERSONNEL 

3- Annex 3 Meteorological Service for International Air Navigation Sixteenth Edition July 2007